Բացատրված. Ի՞նչ է ասում նոր հետազոտությունը Երկրի առանցքի տեղաշարժ առաջացնող կլիմայի փոփոխության մասին

Թեև ակնկալվում է, որ այս փոփոխությունը չի ազդի առօրյա կյանքի վրա, այն կարող է փոխել օրվա տևողությունը մի քանի միլիվայրկյանով, ասում են փորձագետները:

ՆԱՍԱ-ի տվյալներով՝ 20-րդ դարի տվյալները ցույց են տալիս, որ պտույտի առանցքը տարեկան շարժվել է մոտ 10 սանտիմետրով: Նշանակում է ավելի քան մեկ դար, բևեռային շարժումը գերազանցում է 10 մետրը: (Ներկայացուցչական պատկեր)

Ծովի մակարդակի բարձրացումը, ջերմային ալիքները, սառցադաշտերի հալոցքը և փոթորիկները կլիմայի փոփոխության հայտնի հետևանքներից են: Նոր հետազոտությունն այս ցանկին ավելացրել է ևս մեկ ազդեցություն՝ Երկրի պտտվող առանցքի ընդգծված տեղաշարժեր:

Ամերիկայի երկրաֆիզիկական միության (AGU) Geophysical Research Letters-ում հրապարակված ուսումնասիրության մեջ ասվում է, որ գլոբալ ջերմաստիճանի բարձրացման պատճառով սառցադաշտերի զգալի հալման պատճառով մեր մոլորակի պտտման առանցքը սովորականից ավելի է շարժվում 1990-ականներից:

Թեև ակնկալվում է, որ այս փոփոխությունը չի ազդի առօրյա կյանքի վրա, այն կարող է փոխել օրվա տևողությունը մի քանի միլիվայրկյանով, ասում են փորձագետները:

Ինչպես է տեղաշարժվում Երկրի առանցքը

Երկրի պտտման առանցքը այն գիծն է, որով նա պտտվում է իր շուրջը Արեգակի շուրջը պտտվելիս: Այն կետերը, որոնց վրա առանցքը հատում է մոլորակի մակերեսը, աշխարհագրական հյուսիսային և հարավային բևեռներն են:

Բևեռների գտնվելու վայրը ֆիքսված չէ, սակայն, քանի որ առանցքը շարժվում է մոլորակի շուրջ Երկրի զանգվածի բաշխման փոփոխության պատճառով: Այսպիսով, բևեռները շարժվում են, երբ առանցքը շարժվում է, և շարժումը կոչվում է բևեռային շարժում:

ՆԱՍԱ-ի տվյալներով՝ 20-րդ դարի տվյալները ցույց են տալիս, որ պտույտի առանցքը տարեկան շարժվել է մոտ 10 սանտիմետրով: Նշանակում է ավելի քան մեկ դար, բևեռային շարժումը գերազանցում է 10 մետրը:

Ընդհանուր առմամբ, բևեռային շարժումը պայմանավորված է հիդրոսֆերայի, մթնոլորտի, օվկիանոսների կամ պինդ Երկրի փոփոխություններով: Բայց հիմա կլիմայի փոփոխությունն ավելանում է բևեռների թափառման աստիճանին:

Ինչ է ասում նոր ուսումնասիրությունը

1990-ականներից ի վեր կլիմայի փոփոխությունը պատճառ է դարձել, որ միլիարդավոր տոննա սառցաբեկորներ հալվել են օվկիանոսների մեջ: Սա պատճառ է դարձել, որ Երկրի բևեռները շարժվեն նոր ուղղություններով:

Ըստ ուսումնասիրության, հյուսիսային բևեռը 1990-ականներից ի վեր տեղափոխվել է նոր ուղղություն դեպի արևելք՝ հիդրոսֆերայի փոփոխությունների պատճառով (նկատի ունի Երկրի վրա ջրի պահպանման ձևը): 1995-ից մինչև 2020 թվականը դրեյֆի միջին արագությունը 17 անգամ ավելի արագ է եղել, քան 1981-ից 1995 թվականներին: Նաև վերջին չորս տասնամյակների ընթացքում բևեռները շարժվել են մոտ 4 մետր հեռավորության վրա:

Հաշվարկները հիմնված են NASA-ի Gravity Recovery and Climate Experiment (GRACE) առաքելության արբանյակային տվյալների վրա, ինչպես նաև սառցադաշտերի կորստի և ստորերկրյա ջրերի մղման գնահատականների վրա, որոնք վերաբերում են 1980-ականներին, ըստ Science Alert-ի:

Հետազոտության մեջ ասվում է, որ գլոբալ տաքացման պայմաններում սառույցի ավելի արագ հալվելը 1990-ականներին բևեռային դրեյֆի ուղղության փոփոխության ամենահավանական պատճառն էր:

Մյուս հնարավոր պատճառներն են (երկրային ջրի պահեստավորում) փոփոխությունը ոչ սառցադաշտային շրջաններում՝ պայմանավորված կլիմայի փոփոխությամբ և ստորերկրյա ջրերի անկայուն սպառմամբ ոռոգման և այլ մարդածին գործունեության համար:

Թեև սառույցի հալումը բևեռային շարժման հիմնական գործոնն է, ստորերկրյա ջրերի սպառումը նույնպես ավելացնում է այս երևույթը: Քանի որ ամեն տարի ցամաքի տակից միլիոնավոր տոննա ջուր է մղվում խմելու, արդյունաբերության կամ գյուղատնտեսության համար, դրա մեծ մասը ի վերջո միանում է ծովին՝ այդպիսով վերաբաշխելով մոլորակի զանգվածը:

Կիսվեք Ձեր Ընկերների Հետ: